Atopowe zapalenie skóry – objawy, przyczyny i metody leczenia AZS

AZS, czyli atopowe zapalenie skóry to przypadłość powodująca przewlekłe stany zapalne skóry, dyskomfort i szereg innych dolegliwości. Występowanie zmian skórnych związanych z atopowym zapaleniem skóry utrudnia codzienne funkcjonowanie, powoduje suchość skóry, niekiedy natychmiastowe odczyny skórne i podrażnienia. Sprawdź, jakie są charakterystyczne objawy AZS, czego używać do pielęgnacji skóry atopowej i jak wygląda leczenie atopowego zapalenia skóry.

Czym jest atopowe zapalenie skóry (AZS)?

Atopowe zapalenie skóry określane jest również jako atopia i AZS to przewlekły stan zapalny skóry, którego cechą charakterystyczną jest nawrotowy przebieg. Schorzenie najczęściej dotyczy takich obszarów jak twarz, ramiona, szyja czy nogi. Objawy atopowego zapalenia skóry w większości przypadków zaczynają pojawiać się we wczesnym dzieciństwie.

W atopowym zapaleniu skóry charakterystyczny jest podwyższone stężenie IgE, czyli poziomu immunoglobuliny E. Choć schorzenie przeważnie występuje u osób, które doświadczyły pierwszych objawów w dzieciństwie, obecnie atopowe zapalenie skóry dotyka coraz więcej osób dorosłych i uważane jest za jedną z chorób cywilizacyjnych.

Atopowe zapalenie skóry uznawane jest też za pierwszą chorobę należącą do tzw. marszu atopowego. To występujące schorzenia atopowe o charakterze alergicznym. Pozostałe z nich to alergia pokarmowa, astma oskrzelowa oraz alergiczny nieżyt nosa.

Jak wygląda atopowe zapalenie skóry? Objawy AZS

Do wystąpienia objawów może dochodzić zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Charakterystyczne objawy choroby to:

• zaczerwienienie skóry,
• uczucie swędzenia,
• suchość skóry,
• skłonność do występowania zakażeń bakteryjnych i nawrotowych zakażeń skóry,
• nawrotowe zapalenie spojówek,
• katar sienny o charakterze sezonowym lub przewlekłym.

Objawy AZS np. zaczerwienienia występują najczęściej na zgięciach łokciowych, ale też kolanowych, a także na szyi czy twarzy. Ostry przebieg choroby może dodatkowo objawiać się takimi dolegliwościami jak rumień, grudki na powierzchni skóry, pęcherzyki czy nadżerki. W okresach, kiedy choroba zapalna powraca, skóra może ulegać złuszczeniom.

U niemowląt i dzieci z alergicznym zapaleniem skóry typowe objawy choroby występują często na owłosionej skórze głowy i czole. U dorosłych zmiany skórne pojawiają się też na grzbietach dłoni. W ostrym przebiegu schorzenia dochodzi niekiedy do erytrodermii. Wówczas choroba atakuje zgięcia w obrębie powierzchni zgięciowych stawów i całej skóry.

Przyczyny występowania atopowego zapalenia skóry

W przypadku AZS dokładne przyczyny występowania schorzenia nie są znane. Uznaje się, że w dużej mierze powodem pojawiania się przypadłości jest podłoże genetyczne. Niekiedy za obecność schorzenia odpowiada mutacja genu CARD11, która ingeruje w procesy zachodzące w układzie odpornościowym.

Związek z występowaniem atopowego zapalenia skóry mają jednak także czynniki środowiskowe i zachodzące w organizmie reakcje alergiczne. Czynnikami wpływającymi na pojawienie się AZS mogą być zatem:

• alergeny pokarmowe,
• alergeny pochodzenia zwierzęcego, takie jak np. sierść zwierząt,
• pyłki roślin,
• zanieczyszczenie środowiska.

Nawrotowy przebieg choroby może mieć też związek z obecnością na co dzień różnych substancji drażniących. Uczucie świądu czy pojawienie się wyprysków powstałych ze względu na uszkodzoną warstwę ochronną skóry może wywołać też stosowanie drażniących płynów do płukania, czy określonych substancji zapachowych.

Czynnikiem coraz częściej powodującym występowanie chorób skóry takich jak AZS jest także przewlekły stres.

Diagnostyka i leczenie – atopowe zapalenie skóry

W celu rozpoznania AZS niezbędne jest skontaktowanie się z dermatologiem lub alergologiem. Specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad lekarski i zleca wykonanie badań krwi. Wykonywane są też testy skórne i rozpoznawanie w oparciu o kryteria większe i mniejsze. W zależności od stopnia nasilenia objawów wdrażane jest odpowiednie postępowanie w leczeniu AZS.

Do kryteriów większych, które zazwyczaj jednocześnie oznaczają też dodatnie wyniki testów skórnych, należą:

• uporczywy świąd,
• nawrotowy charakter choroby,
• atopowe zapalenie skóry obecne u członków rodziny,
• nasilenie objawów i obecność zmian w charakterystycznych miejscach na ciele.

Wśród kryteriów mniejszych wyróżnia się:

• występowanie zmian skórnych od lat dziecięcych,
• skłonność do nawrotów,
• suchość skóry,
• odczyny skórne występujące natychmiastowo,
• podwyższone IgE w surowicy krwi,
• nietolerancja wełny i pokarmów,
• zaostrzenie objawów po sytuacjach stresowych,
• przebarwienia powiek,
• zaćma,
• występowanie białego dermografizmu.

Do rozpoznania AZS wystarczające jest, aby u danego Pacjenta występowały 3 kryteria większe spośród 4. Kryteria mniejsze mają w diagnostyce charakter uzupełniający.

Leczenie AZS – jak radzić sobie w przypadku atopowego zapalenia skóry?

Postępowanie lecznicze w AZS można podzielić na leczenie przyczynowe i leczenie objawowe. Niestety atopowego zapalenia skóry nie da się wyleczyć całkowicie. To choroba skóry, która może powrócić nawet po kilku latach od wyciszenia objawów.

W leczeniu przyczynowym kluczowe jest stosowanie zdrowej diety z właściwym zachowaniem proporcji kwasów omega-3 do kwasów omega-6. Stosunek tych związków powinien utrzymywać się w granicy pomiędzy 1:1 a 1:4. Istotne jest też unikanie czynników drażniących. To szczególnie ważne w zapobieganiu nawrotom choroby skóry w przypadku dzieci.

Niezwykle istotna jest też właściwa pielęgnacja skóry atopowej, zwłaszcza w przypadku ciężkiego przebiegu choroby. Należy stosować dermokosmetyki i emolienty przebadane dermatologicznie. Podstawą pielęgnacji skóry atopowej jest unikanie kosmetyków i preparatów, które mogłyby wywołać podrażnienia. Trzeba więc pielęgnować skórę atopową produktami pozbawionymi barwników, konserwantów, substancji zapachowych i innych sztucznych oraz chemicznych dodatków takich jak np. SLS.

AZS – leczenie zaawansowane

Leczenie miejscowe i radzenie sobie z już istniejącym wypryskiem alergicznym polega na stosowaniu odpowiednich maści i preparatów leczniczych często zawierających związki steroidowe i wykazujących właściwości przeciwzapalne. Obecnie stosuje się również fototerapię i leki przeciwhistaminowe. Kompleksową diagnostykę oraz leczenie AZS oferuje Centrum Dermatologii i Medycyny Estetycznej CMED w Katowicach.