Czym jest bielactwo i czy jest to głównie problem estetyczny?

Bielactwo to choroba skóry, której bezpośrednią przyczyną jest brak lub niedobór melaniny – pigmentu, który naturalnie znajduje się w skórze. Barwnik ten odpowiada nie tylko za odcień skóry i włosów, ale przede wszystkim chroni przed szkodliwymi skutkami, jakie niesie ze sobą oddziaływanie promieniowania słonecznego. W zależności od typu wskazać można dwie główne przyczyny bielactwa – jest to choroba genetyczna lub autoimmunologiczna. Z naszego artykułu dowiesz się więcej o rodzajach bielactwa, jego objawach i metodach leczenia.

Bielactwo nabyte i bielactwo wrodzone – jakie mają przyczyny i objawy?

Bielactwem wrodzonym nazywa się schorzenie spowodowane mutacją genetyczną, która występuje bardzo rzadko – raz na 17-20 tysięcy urodzeń w ogólnej populacji. Dotknięte albinizmem osoby mają niezwykle jasną skórę oraz niemal białe włosy, brwi i rzęsy. O tym, że jest to cecha dziedziczna, świadczy fakt, że nawet 1/4 albinosów ma w swojej rodzinie osoby z bielactwem wrodzonym.

Bielactwo wrodzone uogólnione zwykle wiąże się również ze zmniejszoną pigmentacją tęczówki oka, skutkującą nadwrażliwością na światło i problemami ze wzrokiem takimi jak na przykład oczopląs. Z kolei bielactwo wrodzone częściowe charakteryzuje się występowaniem zaburzeń pigmentacji tylko w niektórych obszarach ciała. Osoby z tą mutacją mają jasne plamy bielacze, które zwykle umiejscowione są wzdłuż przebiegu nerwów.

W przypadku bielactwa nabytego zmiany skórne mają podłoże autoimmunologiczne. Wyróżnić można dwa podstawowe typy bielactwa nabytego:

• bielactwo nabyte uogólnione – w tym przypadku zmianami objęte jest około 80% powierzchni ciała, a jasne plamy pojawiają się również na twarzy i dłoniach;
• bielactwo nabyte częściowe – ma ograniczony zasięg objawów, które czasami są zawężone do jednej lub dwóch pojedynczych plam na ciele.

Bardzo często związane z występowaniem bielactwa nabytego są różnego typu choroby: Hashimoto, choroba Addisona (niedokrwistość złośliwa), choroby tarczycy, toczeń rumieniowaty czy reumatoidalne zapalenie stawów. Szacuje się, u co czwartej osoby, która ma bielactwo, obecność zmian skórnych wiąże się z występowaniem chorób autoimmunologicznych.

Jakie objawy ma bielactwo paznokci i skóry?

Bielactwo paznokci nie ma związku z bielactwem skóry. Białe plamy, które występują na paznokciach nazywa się leukonychią lub kwitnącymi paznokciami. W przeciwieństwie do bielactwa nie są związane z brakiem lub niedoborem melaniny, lecz powstają wskutek zaburzeń keratynizacji. Płytka paznokciowa może być objęta bielactwem na całej swojej powierzchni, co zwykle związane jest z chorobą ogólnoustrojową, np. marskością wątroby czy niewydolnością nerek. W większości przypadków występuje leukonychia częściowa, która przybiera formę białych plamek, prążków lub plackowatych wybarwień płytki paznokcia. Jej przyczyny mogą być bardzo różne – od urazów i reakcji na działanie substancji chemicznych, przez niedobory składników odżywczych, aż do zakażeń grzybicznych.

Typowy obraz kliniczny zmian skórnych w przebiegu bielactwa zależy od rodzaju choroby. W przypadku albinizmu, a więc całkowitego bielactwa wrodzonego, brak pigmentu widoczny jest na włosach, brwiach, rzęsach i skórze całego ciała. W przypadku bielactwa częściowego lub całkowitego nabytego, na skórze pojawiają się jasne plamy, które najczęściej występują symetrycznie. Bardzo często zlokalizowane są w obrębie twarzy i w okolicy naturalnych otworów ciała, na przykład nosa czy ust, ale występują także na kończynach, w okolicy pachwin, na błonach śluzowych i narządach płciowych.

Objawem współistniejącym z bielactwem bywa także przedwczesne siwienie włosów oraz tak zwane znamiona Suttona, które charakteryzują się jasną obwódką określaną aureolą. Plamy w przebiegu bielactwa mają różne kształty i rozmiary. Są wyraźnie odgraniczone od skóry zdrowej, a w niektórych przypadkach ich granice są ciemniejsze, przez co zmiany stają się jeszcze bardziej widoczne. Bielactwo jest również jedną z trzech jednostek chorobowych, w których występuje objaw Koebnera – zaburzenia rogowacenia naskórka nawet po drobnym urazie. Pacjenci z bielactwem częściej zapadają również na łysienie plackowate.

Jaki przebieg ma bielactwo u dzieci i dorosłych?

Objawy bielactwa ujawniają się wskutek odpowiedzi układu odpornościowego na faktory środowiskowe. Uważa się, że nie bez znaczenia są również czynniki genetyczne, które zwiększają ryzyko zachorowania na bielactwo w późniejszym okresie życia. Określony układ genów sprawia, że pod wpływem tych samych triggerów u niektórych osób rozwijają się objawy bielactwa, a u innych nie. Melanocyty mogą ulec uszkodzeniu w efekcie oparzenia słonecznego, po kontakcie z substancjami chemicznymi czy po mechanicznym urazie skóry. U osób, które już są dotknięte bielactwem nabytym, wymienione czynniki mogą także prowadzić do rozprzestrzeniania się objawów.

Wrodzone bielactwo występuje u noworodków już od pierwszych chwil życia – jest zauważalne natychmiast po narodzinach. W przypadku bielactwa nabytego choroba zwykle rozpoczyna się zwykle przed 20 rokiem życia. Pierwsze objawy bielactwa najczęściej pojawiają się na skórze twarzy. W przypadku choroby nabytej, jej przebieg u dzieci jest tożsamy z rozwojem tej choroby skóry u osób dorosłych.

Jak rozpoznać bielactwo?

Rozpoznanie bielactwa powinien postawić dermatolog. W wielu przypadkach diagnoza opiera się na badaniu fizykalnym i wywiadzie z pacjentem, ponieważ bielactwo ma bardzo specyficzne objawy. Jeśli chodzi o albinizm, dla jego potwierdzenia można przeprowadzić testy genetyczne, biopsję skóry, badanie okulistyczne i test lampą Wooda. Przy bielactwie nabytym pomocne mogą być badania przeciwciał obecnych we krwi, które potwierdzą, że zmiany skórne zachodzą na podłożu autoimmunologicznym.

W diagnostyce różnicowej należy ująć między innymi łupież biały i pstry, ziarniniaka grzybiczego i idiopatyczną hipomelanozę kropelkowatą. W przypadku występowania niepokojących zmian należy sprawdzić, czy w badaniu histopatologicznym nie są obecne komórki nowotworowe.

Leczenie bielactwa – jakie metody się stosuje?

Dostępne są różnorodne metody leczenia bielactwa, jednak żadna z nich nie jest w pełni skuteczna i nie prowadzi do pełnego wyleczenia. W zależności od stopnia zaawansowania zmian i przebiegu terapii stosuje się:

• maści z glikortykosteroidami w leczeniu miejscowym,
• fototerapię wykorzystującą promieniowanie UV,
• suplementację witaminy B12,
• przeszczep naskórka.

Niezwykle istotna jest również właściwa pielęgnacja skóry, ponieważ pozbawiona barwnika skóra przejawia cechy nadwrażliwości. Może reagować podrażnieniem na światło słoneczne, niektóre składniki kosmetyków czy detergenty. W leczeniu bielactwa konieczne jest używanie preparatów z filtrem UV oraz nawilżanie skóry.

Jakie mogą być powikłania bielactwa?

Często uważa się, że plamy bielacze to głównie problem estetyczny. Mimo tego, że ta choroba skóry nie skutkuje nasilonymi dolegliwościami fizycznymi oraz nie zagraża życiu i zdrowiu, jest bardzo uciążliwa. W wielu przypadkach prowadzi do zaburzeń w sferze psychicznej, takich jak obniżenie samooceny i nieakceptowanie swojego ciała, problemy w kontaktach społecznych, a nawet depresja. Co za tym idzie, zmian nie należy ignorować. Wielu pacjentów decyduje się na ich maskowanie za pomocą kosmetyków korygujących lub mikropigmentacji, jednak równie ważne jest zapobieganie rozwojowi choroby za pomocą różnych metod leczenia i profilaktyki.