Ziarniniak naczyniowy – diagnostyka i metody leczenia

Ziarniniak to zmiana na skórze, która ma bardzo charakterystyczny, pierścieniowy kształt. Może towarzyszyć chorobom przewlekłym, takim jak cukrzyca bądź być skutkiem przyjmowania niektórych leków. Ziarniniak naczyniowy zawsze powinien być skonsultowany i zbadany przez lekarza dermatologa, gdyż może zmieniać kształt i wielkość. Przyjrzyjmy się bliżej jego diagnostyce i leczeniu.

Co to jest ziarniniak?

Ziarniniak naczyniowy to dosyć często spotykana zmiana skórna, powstająca z naczyń krwionośnych. Objawia się jako błyszczący, intensywne czerwony guzek o bardzo nieregularnej powierzchni (kształtem przypomina malinę). Guzek szybko rośnie i zazwyczaj osiąga 1-2 cm średnicy, przy czym może pozostać płaski lub być nieco wystający. Ziarniniak zazwyczaj występuje na skórze pojedynczo i należy do zmian łagodnych.

Zmiany skórne, o których mowa, mogą występować zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Szczególnie często pojawiają się u ciężarnych, u których dochodzi do dużych zmian hormonalnych. Obserwuje się je na rękach, palcach, stopach i tułowiu. Inne umiejscowienie ziarniniaka naczyniowego to wargi, sporadycznie guzki występują także w jamie ustnej. U dzieci zwykle pojawiają się na głowie i szyi.

Co powoduje ziarniniak naczyniowy?

Chociaż ziarniniak jest łagodną zmianą skórną, może powodować duży dyskomfort psychiczny i estetyczny. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku dużych zmian (powyżej 1 cm), które potrafią bardzo obficie krwawić. Ziarniniak nawet przy niewielkim podrażnieniu ulega uszkodzeniu, w wyniku czego dochodzi do krwotoku i powstawania ropnych zmian.

Żeby zapobiec nadmiernemu rozrostowi ziarniniaka naczyniowego, zwłaszcza jeżeli jest zlokalizowany w miejscu narażonym na częste podrażnienia, należy go skonsultować u dermatologa. Leczenie omawianej zmiany skórnej jest możliwe i w większości przypadków kończy się pełnym wyleczeniem.

Przyczyny powstawania ziarniniaka naczyniowego

Przyczyny powstawania ziarniniaka naczyniowego nie się do końca znane. Niemniej zidentyfikowano czynniki, które predysponują do jego pojawienia się na skórze. Należą do nich:

• niegroźne urazy skóry np. drobne ukłucia,
• zakażenie gronkowcem złocistym,
• duże zmiany hormonalne w organizmie (ziarniniak dotyczy niemal 5% kobiet w ciąży, pojawia się również u pacjentek stosujących doustną terapię hormonalną),
• przyjmowanie niektórych leków.

Ziarniniak często towarzyszy cukrzycy. Chociaż zależność ta nie została do końca wyjaśniona, badania pokazują, że charakterystyczne czerwone grudki zdecydowanie częściej obserwuje się u diabetyków, niż u osób zdrowych. Stwierdzono również większe prawdopodobieństwo występowania ziarniniaka naczyniowego u chorych z:

• dyslipidemią,
• chorobami tarczycy (zwłaszcza autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy),
• chorobami trzustki.

W chorobach przewlekłych zmiany na skórze są liczne i dosyć rozległe. Ziarniniak, który często nawraca i jest ciężki do wyleczenia, może wiązać się ze zmianami nowotworowymi. Taka sytuacja dotyczy zwłaszcza osób starszych i na szczęście jest stosunkowo rzadka.

Diagnostyka ziarniniaka naczyniowego

Rozpoznanie ziarniniaka obrączkowatego (jest to inna nazwa omawianej zmiany) jest stosunkowo proste. Dermatolog na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego może łatwo stwierdzić chorobę, chociaż w niektórych przypadkach niezbędne są badania dodatkowe.

Ziarniniak może swoim wyglądem przypominać sarkoidozę obrączkowatą, liszaj płaski obrączkowaty czy guzki okołostawowe, dlatego niezbędna jest diagnostyka różnicująca. Liszaj z reguły jest bardziej płaski, pojawia się w innych częściach ciała i towarzyszy mu świąd. W sarkoidozie guzki są ciemniejsze (sinobrunatne) i współistnieją z nimi objawy ze strony innych układów. Z kolei guzki reumatoidalne, jak sama nazwa wskazuje, lokalizują się wokół stawów.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości diagnostycznych w pierwszej kolejności należy wykonać badanie dermatoskopowe. Następnie wykonuje się biopsję i pobiera się wycinek do badania histopatologicznego, które pozwala stwierdzić, czy nie jest to zmiana nowotworowa. Niektóre groźne zmiany skórne, takie jak czerniak, również mogą przypominać ziarniniaka obrączkowatego.

Leczenie ziarniniaka naczyniowego

Niektóre postacie ziarniniaka naczyniowego zanikają samoistnie i nie podlegają leczeniu. Dotyczy to zwłaszcza zmian występujących u kobiet w ciąży oraz wynikających z przyjmowania niektórych leków. W znacznej większości zmianę jednak warto usunąć, gdyż z reguły ma nieestetyczny wygląd i powoduje silne krwawienia. Zwłaszcza ziarniniaki na grzbietach rąk czy stóp mogą powodować takie objawy.

Leczenie miejscowe zmiany polega na wycięciu chirurgicznym. Bardzo dobre rezultaty daje również laseroterapia oraz krioterapia (stosowana zazwyczaj w przypadku niewielkiej zmiany). Usunięcie ziarniniaka naczyniowego jest również możliwe dzięki wypalaniu tkanek (elektrokauteryzacja) oraz użyciu azotanu srebra.

Jedną z najczęściej stosowanych i najbezpieczniejszych metod leczenia jest obecnie laseroterapia, która wiąże się z niewielkim dyskomfortem i nie powoduje większych powikłań. Jest ona szczególnie skuteczna, gdy u pacjenta występuje postać perforująca lub postać rozsiana ziarniniaka obrączkowatego. Należy wspomnieć, że metoda ta musi być wykonana przez doświadczonego specjalistę i dla najlepszych rezultatów powinna być powtórzona.

Czy ziarniniak naczyniowy jest groźny?

Pojawienie się na skórze ziarniniaka naczyniowego nie powinno powodować niepokoju. Z reguły jest to zmiana łagodna, która ogranicza się do niewielkiego obszaru i powoduje jedynie defekt kosmetyczny.

Najczęściej pacjenci zgłaszają się z tego typu zmianami, gdy są one umiejscowione na obszarach szczególnie narażonych na podrażnienia. W takich przypadkach wskazane jest usunięcie ziarniniaka obrączkowatego, który potrafi obficie krwawić.

Wygląd i kolor ziarniniaka może niepokoić pacjentów, gdyż czasami przypomina również zmiany nowotworowe. Aby wykluczyć charakter złośliwy guzka, warto udać się do specjalisty, który pobierze wycinek do badań histopatologicznych.

Diagnostyka i leczenie zmiany skórnej powinna pozostać w gestii lekarza dermatologa. Ta sama zasada dotyczy ziarniniaka naczyniowego, który z reguły jest niegroźnym guzkiem, jednak potrafi powodować silne krwawienia. Jedynie profesjonalista zaproponuje metodę, która na trwałe pozwoli pozbyć się problemu.