Grzybica skóry gładkiej – przyczyny, objawy i leczenie

Opublikowany 2023-11-20

Grzybica skóry gładkiej to coraz powszechniejszy problem dermatologiczny, który dotyka osób na całym świecie. Jest to powierzchowny stan zapalny skóry gładkiej, powstały w wyniku inwazji naskórka przez różnego rodzaju grzyby. Chociaż sama grzybica skóry nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia, może powodować nieprzyjemne dolegliwości, wpływające na samopoczucie i wygląd pacjenta. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej grzybicy skóry, omówimy przyczyny, objawy oraz metody na jej leczenie i zapobieganie.

Charakterystyka i rodzaje grzybicy skóry gładkiej

Grzybice skóry gładkiej to powszechne infekcje zakaźne skóry, wywołane przez grzyby chorobotwórcze, które kolonizują skórę, paznokcie i włosy. Te mikroskopijne organizmy, należące m.in. do gatunków dermatofitów, drożdżaków i pleśni (grzyby pleśniowe), rozwijają się w wilgotnym i ciepłym środowisku, dlatego często lokalizują się w fałdach skóry, wywołując charakterystyczne objawy i dolegliwości.

Grzybica skóry może wystąpić na różnych częściach ciała, w tym:

na stopach (grzybica stóp) – nawet 1/3 wszystkich przypadków;
w pachwinach (grzybica pachwin) – dotyka okolic pachwin, ud, genitaliów i pośladków;
na rękach (grzybica rąk);
na paznokciach (grzybica paznokci);
tułowiu (grzybica fałdów skórnych);
na twarzy (grzybica twarzy) – zazwyczaj omija brodę i linię włosów;
skórze głowy (grzybica skóry głowy);
łupież pstry.

Przyczyny zakażenia grzybicą skóry gładkiej

Grzybica skóry, jak sama nazwa wskazuje, jest infekcyjnym schorzeniem skóry, wywołanym przez grzyby – głównie dermatofity. Do zarażenia dochodzi najczęściej w wyniku bezpośredniego kontaktu z nosicielem – człowiekiem, zwierzęciem lub przedmiotami.

Nie każdy kontakt zarodnikami skończy się chorobą, ponieważ zdrowy organizm dość dobrze radzi sobie z jej zwalczaniem. Jednak istnieje kilka głównych czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo zakażeń grzybiczych:

bezpośredni kontakt z zakażonymi osobami, zwierzętami, przedmiotami, powierzchniami (np. łazienkami, basenami), a nawet pożyczonymi, zakażonymi ubraniami czy obuwiem;
przebywanie w miejscach o zwiększonej wilgotności, jak sauny, baseny, prysznice, siłownie czy publiczne łazienki, bez przestrzegania zasad higieny, używanie wspólnych ręczników;
choroby przewlekłe, chemioterapia, HIV/AIDS czy długotrwałe stosowanie antybiotyków skutkujące zaburzeniami odporności;
uszkodzenia skóry takie jak otarcia, rany czy oparzenia;
zaburzenia ogólnoustrojowe, m.in. niedożywienie, niedoczynność tarczycy, niedobory witamin;
przewlekłe choroby metaboliczne;
choroby nowotworowe, choroby przenoszone drogą płciową;
obecność inwazyjnych metod leczenia, takich jak cewniki, żywienie pozajelitowe czy protezy;
stosowanie leków immunosupresyjnych, hormonalnych;
bezpośredni kontakt lub głaskanie bezdomnych, chorych zwierząt.

Jak rozpoznać grzybicę skóry twarzy?

Choroby skóry twarzy wywołane grzybami, występują stosunkowo rzadko. Rozpoznanie grzybicy skóry twarzy może wymagać oceny lekarza – dermatologa. Zakażeniom grzybiczym na twarzy towarzyszy zaczerwienienie, które może być rozległe lub ograniczone do określonych obszarów. Mogą pojawić się drobne grudki, pęcherze, plamy lub wykwity na skórze.

Miejsca zakażone mogą łuszczyć się, a okrągłe, rumieniowate zmiany są wyraźnie odgraniczone od reszty skóry, ponieważ ich obrzeża są silnie zaczerwienione. Mogą się ze sobą zlewać lub tworzyć złożone wzory. Infekcja grzybicza może powodować silne swędzenie, pieczenie, a czasem nawet ból lub dyskomfort.

Grzybicę skóry gładkiej twarzy można czasami pomylić z trądzikiem. Jeśli stosowanie typowych leków przeciwtrądzikowych nie przynosi poprawy, może to sugerować infekcję grzybiczą.

Przewlekła grzybica skóry gładkiej – objawy

Objawy zakażeń wywołanych przez grzyby, będą się różnić, w zależności od zajętych okolic ciała i rodzaju grzybów chorobotwórczych:

grzybica skóry owłosionej – jej przyczyną są dermatofity. Jej odmiany to grzybica drobnozarodnikowa, grzybica woszczynowa lub grzybica strzygąca. Najczęściej dotyka skóry głowy, ale może także pojawić się na brodzie, wąsach lub brwiach. Objawy grzybicy owłosionej skóry głowy mogą obejmować swędzące, łuszczące się zmiany skórne, zaczerwienienie, pęcherze, owrzodzenia, osłabienie włosów, a także wyłysienie. Na skórze głowy może wystąpić łojotokowe zapalenie skóry, a na brodzie mogą pojawiać się zapalne guzki i krosty;
grzybica paznokci – często występuje u osób, mających częsty kontakt z wodą, korzystających z basenów, saun, siłowni lub noszących obuwie, które zatrzymuje wilgoć i powoduje deformację płytek paznokciowych. Chorobotwórcze grzyby wywołują zmiany w ich wyglądzie – paznokieć staje się kruchy, rozwarstwiony lub matowy. Zdarza się, że staje się żółtawy, brązowy lub białawy;
grzybica stóp – jedna z najczęstszych infekcji grzybiczych. Może dotyczyć zarówno stóp, jak i przestrzeni między palcami. Charakterystyczne objawy grzybicy skóry stóp to świąd, uczucie pieczenia i mrowienia, zwłaszcza między palcami. Skóra staje się zaczerwieniona, łuszcząca. Stopniowo można zaobserwować pękanie skóry, ogniska zapalne lub nadmiernego rogowacenia. Inną grzybicą stóp jest odmiana potnicowa, objawiająca się licznymi pęcherzykami w okolicy śródstopia. Grzybicę stóp można się załapać np. podczas przymierzania obuwia w sklepie lub w wyniku noszenia niewygodnego obuwia.

Leczenie grzybicy skóry gładkiej

W przypadku podejrzenia grzybicy na skórze gładkiej zaleca się skonsultowanie się z dermatologiem, który dokładnie oceni objawy, wykona badanie mikroskopowe lub posiew z próbki skóry w celu potwierdzenia diagnozy.

Leczenie grzybic będzie zależało od rodzaju grzyba i nasilenia infekcji. Najczęściej przeprowadza się je, stosując leki zewnętrzne o działaniu miejscowym, m.in. szampony, płyny, maści, oraz preparaty doustne o działaniu przeciwgrzybiczym.

Kuracja lecznicza to proces długotrwały i musi być jej towarzyszyć pełna dezynfekcja lub wymiana ubrań, obuwia oraz przestrzeganie zasad higieny. Osoby dotknięte grzybicą skóry mogą wprowadzić na kilka tygodni tzw. candida dietę, wykluczającą cukry proste, drożdże i antygeny grzybów.