Liszajec zakaźny – objawy, przyczyny, leczenie

Liszajec zakaźny jest silnie zaraźliwą bakteryjną chorobą skóry, która najczęściej występuje u dzieci, ale może dotknąć ludzi w każdym wieku. Charakteryzuje się powstawaniem wilgotnych zmian skórnych, wywołanych przez patogeny, głównie gronkowce i paciorkowce. Choroba może mieć wpływ nie tylko na zdrowie fizyczne, ale również powodować wykluczenie społeczne i problemy emocjonalne.

W tym artykule omówimy główne cechy liszajca zakaźnego, jego przyczyny, objawy, metody leczenia i zapobiegania. Zrozumienie podłoża choroby jest kluczowe dla wprowadzenia właściwego postępowania medycznego i zminimalizowania negatywnych skutków infekcji.

Czym charakteryzuje się liszajec zakaźny?

Liszajec zakaźny to przewlekła choroba bakteryjna skóry. Wywołuje ją zakażenie drobnoustrojami – gronkowcem złocistym lub paciorkowcami z grupy B. Objawy liszajca zakaźnego mogą występować na różnych częściach ciała – w okolicy twarzy, nosa, ust, szyi, rąk i nóg. Inaczej niż liszaj płaski nie atakuje błon śluzowych. Zakażenie może być przenoszone poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą lub przez współdzielone przedmioty, takie jak ręczniki, ubrania czy zabawki.

Zmiany skórne występujące w przebiegu choroby zazwyczaj są mnogie i szybko się rozprzestrzeniają. Największe nasilenie zmian chorobowych obserwuje się w okresie letnim i jesiennym, gdy panuje ciepły, wilgotny klimat. Drobnoustroje wnikają w naskórek, który był wcześniej uszkodzony, np. skaleczeniem lub ukąszeniem owada, czego efektem są postępujące objawy chorobowe.

Rodzaje liszajca zakaźnego

Wyróżnia się trzy typy liszajca zakaźnego:

• liszajec pęcherzowy – jest to forma liszajca zakaźnego, objawiająca się drobnymi, szybko powstającymi pęcherzykami, zlokalizowanymi na powierzchni skóry, które są wypełnione klarownym płynem. Pęcherze te mogą pękać, pozostawiając miodowo-żółty strup. Zmiany skórne często się łączą, tworząc obszerne ogniska chorobowe. W większości przypadków nie występuje powiększenie węzłów chłonnych, ale może pojawić się podwyższona temperatura ciała;
• liszajec niepęcherzowy (skorupkowy) – występuje częściej niż liszajec pęcherzykowy. Charakterystycznym objawem tej formy liszajca są wilgotne, miodowe strupy, skorupkowate wykwity i nadżerki, bez poprzedzających ich pęcherzyków. Zmiany bardzo często same odpadają, nie pozostawiając blizn;
• niesztowica (liszajec niesztowicopodobny) – ta postać liszajca zakaźnego jest najpoważniejsza w przebiegu. Jej przyczyną jest najczęściej długo nieleczony liszajec zakaźny. Charakterystyczne objawy tej formy choroby skóry to liczne owrzodzenia, dotykające głębszych warstw skóry oraz powiększone okoliczne węzły chłonne.

Liszajec zakaźny – przyczyny

Liszajec zakaźny należy do chorób skóry, wywołanych najczęściej obecnością gronkowca złocistego. Przyczyny liszajca to głównie bezpośredni kontakt z nosicielem, używanie tych samych przedmiotów, na których znajdują się patogeny. Dlatego też najbardziej narażone na rozwój choroby są dzieci chodzące do szkół, przedszkoli i żłobków, gdzie bardzo trudno dbać o szczegółową higienę osobistą maluchów, których układ odpornościowy nie jest w pełni wykształcony.

U dorosłych liszajec zakaźny dotyka głównie u sportowców kontaktowych, osób z cukrzycą, chorobami nerek i tarczycy oraz obniżoną odpornością. Na rozwój liszajca zakaźnego wpływają także aktywne problemy dermatologiczne oraz choroby m.in. ospa wietrzna, atopowe lub kontaktowe zapalenie skóry, grzybica, świerzb czy wszawica.

Liszajec zakaźny dotyka osoby przyjmujące antybiotyki doustne lub inne leki osłabiające odporność, narażone na silny stres, cierpiące na zaburzenia pracy układu pokarmowego lub niedożywione.

Liszajec zakaźny – przebieg zakażenia

Liszajec zakaźny najczęściej dotyka powierzchownych warstw skóry. Choroba rozpoczyna się zazwyczaj od niewielkich, czerwonych krostek lub pęcherzyków, wokół których pojawiają się zmiany rumieniowe. Pęcherzyki zawierają płyn, a na ich powierzchni może pojawić się charakterystyczna żółta lub brązowa wydzielina. Zmiany chorobowe mogą dotyczyć różnych części ciała – twarzy, ust, dłoni, a także owłosionej skóry głowy. Pęcherzyki rosną i mogą pękać, pozostawiając otwarte nadżerki lub miodowe strupy na skórze.

Choroba może także przebiegać bez pęcherzy, wówczas pojawiają się tylko strupki, które są żółte, brunatne lub złociste. Skóra pod strupkami może być swędząca, zaczerwieniona i podrażniona – jest to odpowiedź na toczący się stan zapalny.

Okres wylęgania się liszajca to około 10 dni, po tym czasie widać pierwsze objawy.

Jak przebiega leczenie liszajca zakaźnego?

Leczenie liszajca zakaźnego obejmuje zazwyczaj doustne i miejscowe antybiotyki oraz odpowiednie praktyki higieniczne, pomocne w usuwaniu infekcji. Wśród leków miejscowych najczęściej stosuje się kremy, maści lub żele zawierające mupirocynę czy retapamulinę. Preparaty te nakłada się bezpośrednio na zmienione chorobowo obszary, według zaleceń lekarza. Antybiotyki miejscowe pomagają w eliminacji bakterii zakaźnych na skórze.

W przypadku rozległych zmian skórnych lub gdy infekcja jest bardziej zaawansowana, może być konieczne stosowanie antybiotyków w formie doustnej, takich jak amoksycylina z kwasem klawulanowym czy klindamycyna.

Konieczne jest także wyleczenie innych towarzyszących infekcji skórnych i chorób mających wpływ na rozwój liszajca. Należy stosować odżywczą dietę, bogatą w składniki odżywcze i odstawić w miarę możliwości leki obniżające skuteczność układu odpornościowego, co będzie pomocne w leczeniu choroby i zapobiegną wystąpieniu powikłań.

To, jak wygląda leczenie i ile trwa, zależy od rodzaju liszajca, towarzyszącym chorobie objawów i jej przyczyny. Osoba z liszajcem zakaźnym powinna unikać bezpośredniego kontaktu skóry z innymi, aby nie przenosić patogenów i zapobiec zarażeniu.

W razie wątpliwości co do postępów leczenia lub chcąc zdobyć aktualne informacje dotyczące liszajca, warto poradzić się swojego lekarza prowadzącego – zazwyczaj jest to dermatolog.

Powikłania – liszajec zakaźny

Powikłania choroby są rzadko stwierdzane, ale wymienia się wśród nich:

• zapalenie tkanki łącznej,
• zapalenie naczyń chłonnych,
• gronkowcowy zespół oparzonej skóry,
• ostre popaciorkowcowe zapalenie kłębuszków nerkowych.

Cięższe skutki uboczne obserwuje się u niemowląt. Liszajec zakaźny może u nich doprowadzić do ropnego zapalenia stawów, zapalenia tkanki łącznej, zapalenia kości czy szpiku kostnego.